Het Fries Film Archief bestaat 25 jaar. In aanloop naar de jubileumviering tijdens het Noordelijk Film Festival, vertellen medewerkers over pronkstukjes uit het archief. Deel 2: films van Sneker Piet Wagter.
Tweeëneenhalf jaar geleden begon ik als vrijwilliger op het Fries Film Archief (FFA). Ik werd redacteur. Bij veel films in de catalogus ontbrak een beschrijving of bestond die enkel uit steekwoorden; het was mijn taak de films te beschrijven. In een van de eerste weken bij het FFA kwam het echtpaar Zoethout met filmmateriaal binnen: namens de familie Wagter uit Amerika. Het bleek te gaan om films van de Sneker filmer Piet Wagter (1906-1995), die in 1952 naar Amerika emigreerde.
Piet Wagter was lange tijd bloemist in Sneek. Hij filmde zijn familie, de winkel, de stad met zijn Waterpoort en bijzondere gelegenheden, zoals de Elfstedentocht van 1941. De zevende Elfstedentocht, die in oorlogstijd werd verreden, op film! In Hindeloopen lopen ineens twee hoge Duitse officieren door het beeld. De sensatie is groot, als we denken Hitler te herkennen. Maar het blijkt Friedrich Werner Ross, de gevolmachtigde van Seyss-Inquart in Fryslân.
De vraag bleef echter hoe Wagter daar in de oorlog kon filmen. Het antwoord kwam bij de presentatie van de films, waarbij de jongste zoon van Wagter aanwezig was: Krijn Wagter, in de zeventig en uit Amerika overgekomen. Hij wist te vertellen dat zijn vader als bloemist de kransen voor de winnaars van de Elfstedentocht leverde. Zodoende kreeg hij toestemming om te filmen. Met z’n auto reed hij door de provincie om meerdere doorkomstplekken in beeld te brengen.
Bij het bekijken valt op wat voor schat aan beelden je in handen hebt. Dankzij die Elfstedentocht, maar uiteindelijk zit de rijkdom in het dagelijks leven dat Wagter in de jaren veertig filmde: de intocht van Sinterklaas, de vakantie met een Canadese bus, Krijn die leert schaatsen op de Sneker grachten, de schaatstocht van Lemmer naar Urk over het IJsselmeer. Als Wagter dacht ‘hé, hier gebeurt iets!’, dan bleef hij filmen. Zo nemen zijn beelden ons nu nog mee.
Laatst kreeg het FFA de opdracht om een montage te maken voor het educatieproject ‘Traditie in Beweging’ van Keunstwurk. Basisschoolleerlingen duiken hierbij in het verleden van hun stad of dorp, bekijken historisch filmmateriaal en doen daar inspiratie op voor het maken van nieuwe dansen. Op zoek naar ‘swingend’ historisch filmmateriaal van de stad bleek al snel dat we aan één film genoeg hadden: een Wagter. Hij heeft een binnenstad vol bedrijvigheid en bewegelijkheid gefilmd.
Rik Klaver, vrijwilliger Fries Film Archief
Hieronder kunt u doorklikken naar de besproken films:
Sneek jaren ’40, Elfstedentocht 1941
Film over Elfstedentocht 1941 ontdekt, interview Omrop Fryslân 2011