Met Big talk about a small town, een promotiefilm over Drachten, is regisseur Han Mook, destijds filmmaker bij het Haarlemse filmbedrijf Carillon, erin geslaagd zowel een mooi tijdsbeeld als een tijdloze montage te maken. Een knappe prestatie, voor een film van eind jaren zestig. Mooks film
was bedoeld om buitenlandse ondernemingen te interesseren zich in Drachten te vestigen. Carillon kreeg de opdracht van de gemeente Smallingerland. De film paste in een nieuw genre: nieuwe groeikernen op de kaart zetten. Zo maakte de Gorredijkster filmmaker Anton Stoelwinder in 1968 een film over Heerenveen: ‘Van veenderij tot dynamisch centrum’. Dynamiek en jonge energie uitstralen, dat was het motto voor dit genre.
‘Big talk’ laat diverse kanten van het jonge Drachten zien. Het opent met een kinderkoor; een voetganger wandelt door het winkelcentrum en passeert een poster van ‘Rosemary’s baby; een jonge vrouw klopt matrassen op de galerij van de Tjaarda, toen bedoeld als een leuke flat voor mooie, jonge gezinnen. De bereikbaarheid komt ook aan bod: het geplande spoor, de airport en de goede uitvalswegen. En veel bedrijven passeren de revue; Philips en Dunlop worden flitsen in beeld gebracht. Door een landmeter in beeld te brengen laat de regisseur zien dat er ruimte is om uit te breiden en te bouwen. Ook komen lokale mogelijkheden voor ontspanning aan de orde: sporten als golf, fierljeppen, motorcross en paardenrennen. De muziek onder de film versterkt het karakter van Drachten als een plaats in snelle ontwikkeling. De film is Engelstalig , maar er wordt niet in gesproken. Over het beeld heen komen de tussentitels langs. Humor ontbreekt niet : een bonnen schrijvende agent wordt begeleid met de titel ‘you’re welcome’.
Han Mook is dus niet blijven hangen in een documentair verslag. Hij creëerde een snel, opbouwend en ritmisch geheel van tien minuten. Als editor bij het Fries Film Archief vind ik dit een mooi voorbeeld van wat er mogelijk is met montage. De vaart van de montage is opmerkelijk voor die tijd, vooral omdat er in 1969 geen computermontage mogelijk was.
Bij elke film die ik monteer, stel ik mezelf de vraag waarvoor die is bedoeld. Dat bepaalt de lengte en de snelheid. Ga je een half uur samenstellen dan kan en moet het tempo omlaag. Dorpsfilms bijvoorbeeld, vragen om herkenning bij de kijkers van personen en locaties. Bij het geven van die informatie maakt tijd niet zoveel uit. De belangstellende kijker houdt zijn aandacht toch wel. Voor internet is het van belang om juist snelle en korte filmpjes te maken. Op YouTube is het moeilijk de aandacht vast te houden. Passende muziek is daarbij ook belangrijk om het tempo vast te houden en te blijven boeien.
Kijken we naar de film over Drachten dan is het duidelijk dat ondernemers geen behoefte hebben om lang te kijken naar een inhoudelijke documentaire met uitgebreide aandacht voor personen en plaatsen. Het gaat om een globaal overzicht met informatie over de ligging ten opzichte van belangrijke steden, de bereikbaarheid (snelwegen, vliegveld) en de zakelijke mogelijkheden. De afstand tot Parijs, Londen en Berlijn wordt bijvoorbeeld in beeld gebracht. Al met al een compleet beeld van booming Drachten in tien minuten, zonder dat je het idee hebt dat de film fragmentarisch is. Dat is een uitdaging die ik als editor zelf ook graag aanga.
Rutger van der Hout is editor bij het Fries Film Archief
‘Big talk about a small town’ kunt u hier bekijken.