Sjah van Perzië speurt naar goede Friese stier

In april kwam ik bij het Fries Film Archief als ‘viewer’. Dit betekent dat je binnengekomen filmmateriaal bekijkt, beschrijft en beoordeelt op technische en historische kwaliteit. Mijn eerste grote opdracht betrof het inventariseren van ongeveer tweehonderd films en video’s van de koninklijke vereniging het Fries Paarden Stamboek (FPS) uit Drachten. Deze collectie bestaat uit een groot aantal keuringen en paardenshows. Maar ik stuitte ook op een videoband met de titel Koninklijk bezoek aan Friesland: in 1959 bezoeken koningin Juliana en prins Bernhard onze provincie. De film is destijds gemaakt door smalfilmclub de Kleare Kimen, wiens voorzitter L.E. Huijing ook voorzitter van het FPS was.

Deze beelden hebben we al, was mijn eerste gedachte. Ik had namelijk voor het project Mijn band met Oranje (een landelijke inzamelingsactie van amateurvideobeelden van de koninklijke familie) een overzicht gemaakt van alle koninklijke beelden in het Fries Film Archief. Daar zat ook een band bij van hetzelfde koninklijk bezoek uit 1959.

Ik ging beide films vergelijken en de film van de Leeuwarder smalfilmclub de Kleare Kimen bleek vanuit een ander camerastandpunt gemaakt. Bovendien laat deze film het ringrijden op het Zaailand met Friese paarden veel uitgebreider zien; logisch voor een film van de voorzitter van het paardenstamboek. Maar het belangrijkste verschil is dat in de film van de Kleare Kimen een bijzonder militaire kostuum opduikt: zo’n uniform dat je dictators in B-films ziet dragen.

Precies op dat moment stapte Syds Wiersma, coördinator van het archief, binnen: ,,Kijk, de Sjah van Perzië”. Perzië? Na gauw de beelden uit de film 300 van Zack Snyder (2006) weggedrukt te hebben, realiseerde ik me de historische waarde van deze beelden. Voor veel mensen is Perzië iets uit een ver verleden en menigeen weet niet dat het land van de vliegende tapijten nu bekendstaat als Iran en door het westen inmiddels als een bedreiging wordt gezien.

Waarom namen Juliana en Bernhard de Sjah van Perzië mee naar Friesland? Toen zag ik dat het gezelschap ook Vijverzathe bij Jelsum bezoekt, de boerderij van Rigtje Wassenaar-Boelstra. Samen met haar man Jan Nannes Wassenaar, die in 1958 was overleden, behoorde zij decennia lang tot de grote Friese veefokkers. Hun vee werd op alle continenten verkocht. Om die reden dus leidden Juliana en Bernhard de Sjah hier rond: export.

Toen ik na mijn middelbare school besloot in Leeuwarden een studie te gaan volgen, zei een van mijn docenten: ,,Je vertrekt naar het land van de koeien”. Toen ik de Sjah met veel interesse een stier zag bekijken, bedacht ik me dat deze uitspraak dichter bij de waarheid zat dan ik toen geloofde.

Bart Trouw, vrijwilliger bij Fries Film Archief

De hierboven besproken films kunt u bekijken door onderstaande links aan te klikken:

Friesland I, 1959 - film van Rigtje Wassenaar-Boelstra, met o.a. bezoek van de Sjah van Perzië aan haar boerderij Vijverzathe bij Jelsum

Vorstelijk bezoek aan Friesland, 1959 - film van Kleare Kimen in opdracht van Fries Paarden Stamboek, met. o.a. bezoek van Sjah van Perzië aan Vijverzathe bij Jelsum