Maandag 3 februari is het 60 jaar geleden dat de Elfstedentocht van 1954 werd verreden. Van deze tocht zijn onlangs nieuwe filmbeelden opgedoken. Het Fries Film Archief heeft de beelden gedigitaliseerd en op YouTube geplaatst. Een trailer met beelden van de Elfstedentocht van 1954 draait deze week in Slieker Film in Leeuwarden.
De tiende Elfstedentocht vond plaats op 3 februari 1954. De dagen ervoor was het weer zo bar dat het Elfstedenbestuur toerschaatsers opriep om niet te starten. Velen gaven gehoor aan de oproep, maar in de vroege ochtend van 3 februari bleek het windstil en vroor het slechts zeven graden. Ideaal weer voor een aangename tocht. De latere winnaar Jeen van den Berg schaatste de tocht in een recordtijd: 7 uur en 35 minuten.
De ontknoping van de wedstrijd verliep chaotisch. Vlak voor de finish, bij de Noorderbrug in Leeuwarden, was het voor de kopgroep van vijf man niet duidelijk of er gekluund moest worden. Jeen van den Berg zag als eerste de loopbrug naar de wal. Zijn achtervolgers botsten op hem en aan de andere kant van de brug greep Anton Verhoeven Van den Berg bij zijn trui. In de chaos kwam kanshebber Jan Charisius ten val en was uitgeschakeld. Van den Berg en Verhoeven zagen in de verte bij de Prinsentuin een groot bord met ‘Eindstreep’ erop. Minder duidelijk was de vermelding ‘nog 500 meter’. Toen de twee mannen langs het bord schaatsten, begonnen zij te juichen. De duizenden toeschouwers schreeuwden hen toe dat ze verder moesten. Jeen van den Berg herstelde zich als eerste en stoof op de finish af. Verhoeven, die al tussen het publiek stond en dacht dat hij had gewonnen, werd door Aad de Koning, Jan Charisius en Jeen Nauta gepasseerd en eindigde als vijfde.
De Elfstedentocht van 1954 werd o.a. gefilmd door de Friese smalfilmclub Kleare Kimen. Hun film ligt al jaren in het Fries Film Archief en de digitale versie wordt regelmatig gebruikt voor reportages en documentaires. In het archief van het Koninklijk Friesch Paarden-Stamboek (KFPS) dook onlangs een langere versie van de film op. Secretaris L.E. Huijing van het KFPS was een verwoed filmer en actief lid van de Kleare Kimen. Hij werkte mee aan de Elfstedenfilm van 1954. KFPS en Fries Film Archief hebben de film gedigitaliseerd. De ‘nieuwe’ film duurt bijna acht minuten langer dan de reeds bekende film. Nauwelijks extra beelden van de wedstrijd en de finish, maar wel meer beelden van de aankomst van deelnemers op station Leeuwarden en de inschrijving in hotel de Groene Weide, en van diverse doorkomstplaatsen en stempelposten. De film heeft ook meer oog voor publiek langs de kant.
U kunt de film bekijken op YouTube door de klikken op de volgende link: Elfstedenfilm Kleare Kimen
De Elfstedenfilm van de Kleare Kimen die al veel langer in bezit van het Fries Film Archief was, kunt u hier bekijken. Eerdere kopie Elfstedenfilm
Kijk en vergelijk!
De Elfstedentocht van 1954 is ook gefilmd door Polygoon (Hilversum). Die film laat iets zien van de chaotische taferelen bij het klunen over de Noorderbrug. De Polygoonfilm zien? klik hier
Andere filmbeelden van de Elfstedentocht 1954, die in bezit zijn van het Fries Film Archief, kunt u bekijken door te klikken op onderstaande links:
Film van Joop Goes - met beelden van de finish
Film van Klaas Mol - met beelden bij de Galamadammen
Film van It Fryske Gea - met beelden van de finish
Film van It Fryske Gea - met compilatie van diverse beelden van de tocht