De filmcollectie van de Leeuwarder filmmaker Eduard Janse is de afgelopen maanden volledig geïnventariseerd en deels gedigitaliseerd. De collectie lag in depot bij het Historisch Centrum Leeuwarden. In het kader van het Deltaplan Digitalisering Fries Erfgoed hebben medewerkers van het Fries Film Archief de afgelopen maanden de gehele collectie beschreven. De achtentwintig Leeuwarder Journaals, die Janse maakte in de periode 1976-1990, zijn inmiddels gedigitaliseerd en online te bekijken, evenals zijn themafilms Langs Neerlands Waddenkust en De Friese Elfstedentocht (1985): zie op Vimeo, Historisch Leeuwarden. Belangrijk filmmateriaal uit de rest van de collectie wordt de komende tijd nog gedigitaliseerd.
Eduard Janse (Eeltje Hendrikus Janssen, 1936-2001) filmde in de jaren zeventig en tachtig veel actuele zaken in Leeuwarden en Friesland. Bij gebeurtenissen en evenementen in de Friese hoofdstad was hij steevast aanwezig. Janse had apparatuur in huis om politiemededelingen te kunnen beluisteren. Zijn brommer stond altijd startklaar met de neus naar voren naast de heg in zijn voortuin aan de Beetgumerstraat 16, zodat hij meteen kon uitrukken. Janse was met name gespitst op calamiteiten in de stad. Zo filmde hij diverse grote Leeuwarder branden, bijvoorbeeld van de pakhuizen Rusland, Odessa en Riga aan de Hoekstersingel. Karakteristiek zijn de vaak licht ironische en nasale voice-overs bij de journaals.
Janse legde niet alleen de Leeuwarder actualiteit vast, ook trok hij geregeld het land in om themafilms te maken. Zo maakte hij Een week in het IJsselmeer (1978), gevolgd door Parels der Wadden (ca. 1980), Langs Neerlands Waddenkust (1980), Zwerven door Friesland (1980) en Elf Friese Steden (1982). Janse omschreef dit materiaal als ‘toeristisch-landschappelijk’, in de trant van het televisieprogramma ‘Ontdek je plekje’. Zijn films werden overal met hulp van vrijwilligers vertoond, o.a. op het Fries Film Festival in de jaren tachtig en in het Leeuwarder jongerencentrum Hippopotamus. De lange films werden dan voorafgegaan door een Nederlands, Fries of Leeuwarder Journaal. In 1985 maakte Janse een extra journaal, een special over de Elfstedentocht. Janse was oprichter van het vrijwilligersproject Utopia Films Leeuwarden, ontstaan nadat hij grotendeels was afgekeurd en zijn werk op het Administratief Centrum van de DSW (Dienst Sociale Werkvoorziening) werd beëindigd.
Omdat Janse bovenop de actualiteit zat en filmde voordat Omrop Fryslân en lokale omroepen regionale televisie gingen maken, is zijn filmcollectie voor Friesland van bijzondere historische waarde. Uit de ca. 500 films en filmpjes van Janse die het Fries Film Archief nu in kaart heeft gebracht, zal een selectie worden gemaakt voor verdere digitalisering. Dit wordt bekostigd uit de middelen die Provincie Fryslân voor het Deltaplan Digitalisering Fries Erfgoed beschikbaar heeft gesteld. Alle digitale beelden zullen in de loop van het project online beschikbaar komen via RedBot, de portal voor Fries digitaal erfgoed. Tijdens het Noordelijk Film Festival (11-15 november) zal speciaal aandacht worden besteed aan de films van Eduard Janse.
Het Fries Film Archief heeft een korte trailer gemaakt van de Leeuwarder Journaals van Janse. Die kunt u hieronder bekijken. In 1993 filmde RTV Mercurius, de toenmalige lokale omroep in Leeuwarden, een interview met Eduard Janse. Dit interview hebben we op YouTube geplaatst. Klik hier voor het interview.