In de aanloop naar het Noordelijk Film Festival licht het Fries Film Archief een tipje van de sluier op van de familiefilms uit 1940-1970 die het daar vertoont. Vandaag deel 3: de collectie van Anne Marinus Nauta uit Sneek.
Je bent ondernemer, verliefd en verderop in de straat zit een fotozaak waar foto- en filmcamera’s worden aangeprezen. Dan koop je toch zo’n ding?! Het overkwam de Sneker ondernemer A.M. Nauta in 1938. Hij kocht een camera en begon te filmen. Omdat hij op de drempel van de jaren ’40 stond en dus toevallig veel in de oorlogsjaren filmde, kregen zijn filmpjes extra historische waarde.
Anne Marinus Nauta (1904-1990) was mede-eigenaar van fa. Nauta textiel en gros, gevestigd aan de Oosterdijk 83 in de binnenstad van Sneek. In 1939 trouwde hij met Maria Dirkje (Miep) Kroon. Ze gingen wonen aan de Jachthavenstraat 5 en kregen vier kinderen: Annemarie, Janneke, Wiebe en Alida. Nauta was een echte gezinsfilmer. In het merendeel van zijn filmpjes draait het om zijn vrouw en kinderen: hoe ze hun eerste stapjes zetten, moeder de oudste leert piano spelen en er op het strand wordt gespeeld (want de Bloemendaalse Miep was een kustvrouw en zou dat altijd blijven). De verbleekte kleurenbeelden die Nauta bij oma’s huis in Bloemendaal maakte, verbergen een treurig verhaal. Het huis werd in de oorlog door de Duitsers gevorderd omdat Bloemendaal onderdeel van de Atlantikwall was. Oma verhuisde naar het Kleinzand in Sneek en bleef daar ook na de oorlog wonen.
Meer glimpen laten zien dat het oorlog was. Zo filmde Nauta tijdens de Sneekweek van 1941 op het 
starteiland. Even zijn we in de waan dat Hitler het populaire zeilevenement bezoekt. Maar Nauta heeft Werner Friedrich Ross in beeld, de hoogste Duitse officier van Friesland, Beauftragte van rijkscommissaris Seyss Inquart in deze provincie en een man die er schijnbaar alles aan deed om op de Führer te lijken. Ross begeeft zich als een beminnelijk vorst onder de mensen op het starteiland en stapt even later met Duitse collega-officieren in een volgbootje. Vier jaar later verstopt Nauta zich achter een boom bij de Leeuwarderweg om daar stiekem de aftocht van de Duitsers te filmen. De bevrijding van Sneek brengt hij vervolgens fraai in beeld. Veel vlaggen, Canadezen, feestende Snekers, maar ook het schrijnende beeld van een grote groep mensen voor de synagoge: een man draagt een voorwerp naar buiten. Is het de houder van de heilige joodse thorarollen? Het is mogelijk, want de familie Radsma, die achter de synagoge woonde, had kostbaarheden veiliggesteld voordat de Duitsers er bij konden.
Natuurlijk vonden er in huiselijke kring filmvoorstellingen plaats. ‘Het waren maar korte filmpjes, dus we moesten vaak en veel wachten, maar gezellig was het wel’, zegt dochter Janneke van Houten-Nauta. ‘Vooral met kindervisites. Dan huurde mijn moeder kinderfilms van Fritz und Fratz bij fotozaak Tromp. Favoriet was de film waarin onkel door inboorlingen in een grote pan werd gekookt. Met de huidige zwarte pieten discussie schaam je je bijna voor het plezier dat we daar toen aan beleefden.’ Nauta liet de kinderen zijn idool Abe Lenstra zien. In 1950 maakte hij beelden van Heerenveen-Feyenoord. We zien nauwelijks wedstrijdbeelden, maar wel hoe Abe vanaf links nonchalant een corner neemt en daarna terug het veld in drentelt en zijn broek ophijst.
Trailer op youtube bekijken met fragmenten uit de films van A.M. Nauta? Klik dan hier
Syds Wiersma
Coördinator Fries Film Archief.