Het Fries Film Archief presenteert jaarlijks een subprogramma op het Noordelijk Film Festival, dit jaar van 5 tot en met 9 november in Leeuwarden. In de aanloop naar het festival lichten wij een tipje van de sluier op van de familiefilms uit 1930 tot 1980 die we daar vertonen. Vandaag deel 1: de collectie van Oege Bekema (1909-1974).
Pater Douwe op de motor tussen zijn parochianen en ongelovig starende kinderen, op Borneo
In ons digitale tijdperk filmt iedereen overal; beeld dicteert de nieuwe tijd. Wie echter een levende indruk wil krijgen van de jaren vijftig van de vorige eeuw, mag het handjevol amateurfilmers dat toen hun omgeving vastlegde, dankbaar zijn. Het waren hobbyisten, verzot op hun camera en bereid om geld te steken in hun dure hobby. Nietsvermoedend hebben deze filmers uniek erfgoed opgebouwd. Een ervan is Oege Bekema (1909-1974), een katholieke jongen uit Westhem bij Blauwhuis, die met zijn gezin in Huizum woonde.
Oege – roepnaam Jan, want Oege was geen naam volgens de Huizumers – begon tijdens de oorlog met filmen. Dat is op zichzelf al bijzonder, want filmen was verboden en filmmateriaal hierdoor schaars. ,,Mar ús heit wie in mantsje fan aventoer’’, zegt zoon Jildert Bekema, die de filmcollectie van zijn vader bij het FFA bekeek en beschreef. Oege was automonteur en chauffeur bij Geert van den Bosch, de garage die hij later overnam. ,,Hij probeerde graag nieuwe dingen uit en vond de techniek van de camera interessant.’’
Oege Bekema was niet een bijzonder getalenteerd filmer, maar wat hij vastlegde is inmiddels wel waardevol. Zijn films tonen Huizum en Leeuwarden in het midden van de vorige eeuw, waaronder flitsen katholiek leven rond de voormalige Sint Johannes de Doperkerk. We zien het Huizumer buitenzwembad, een nog kaal Julianapark waar wordt geschaatst, de bloemetjesmarkt op het Zaailand, nonnen van klooster Mariëngaarde die een lange rij kinderen naar hun plechtige communie in de Sint Johannes de Doperkerk begeleiden en buschauffeur Oege die met leden van de Friese Maatschappij van Landbouw op excursie naar Denemarken gaat.
Het beeld dat wordt geschetst is dat van een conservatief rooms-katholiek gezin, met daarnaast ruimte voor een vrolijk feestje. De meeste opnames zijn zwart-wit, maar Oege experimenteerde ook al met kleurenfilm. Prachtig is het beeld uit 1945 van een uitgelaten echtgenote Agatha Bekema. De bevrijding wordt gevierd en zij wordt bij het dorp Nijlân op een Fries paard gehesen met op de achtergrond Canadese tanks. ,,Dat wie in hynder fan Teake Rijpma, in bekend fokker fan Fryske hynders, de broer fan keunstskilder Gerben Rijpma’’, aldus zoon Jildert. ,,Us heit siet oan ‘e ein fan de oarloch by Teake ûnderdûkt en ús mem wie dêr mei myn âldste broer dy’t doe noch in poppe wie.’’ 
Wat de collectie van Oege Bekema uitzonderlijk maakt, zijn de beelden van zijn neef Douwe Bekema. Hij was missionaris van de orde van Mill Hill en werkte na de oorlog in Noord-Borneo. Ook Douwe filmde. Hoewel door het tropische klimaat enigszins aangetast, zijn enkele filmpjes bewaard gebleven. Die geven een bijna onwerkelijk beeld van een stoere, goedlachse bon vivant in het oerwoud: op de motor tussen zijn parochianen met om hem heen ongelovig starende kinderen, de pater te midden van exotische Indische vrouwen en het bezoek aan zus Pieke, missiezuster in Nederlands-Indië.
Klik hier voor een korte trailer op youtube met fragmenten uit de filmcollectie Bekema
Syds Wiersma
Coördinator Fries Film Archief