Vrijdag 29 augustus viert de provincie Fryslân dat de boeier Friso zestig jaar Fries Statenjacht is. De huidige schippers Auke Drost en Gerhard Pietersma hebben deze week het Fries Film Archief bezocht en een selectie gemaakt uit de vele beelden van de boeier die wij in ons archief hebben. De beelden die zij hebben uitgezocht, worden vrijdag vanaf 16.00 uur vertoond in een besloten bijeenkomst voor genodigden.
De Friso werd in 1894 in Joure op de werf van de befaamde boeierbouwer Eeltje Holtrop van der Zee (‘Eeltsjebaas’) in Joure gebouwd. Het fraaie schip is nu precies 120 jaar oud en doet sinds 1954 dienst als Statenjacht van de provincie Fryslân. Sindsdien speelt het een belangrijke rol in de promotieactiviteiten van de provincie. Het schip droeg van 1894 tot 1939 de naam Friso. Het is genoemd naar de stamvader der Friezen, de legendarische koning Friso. Commissaris van de Koningin Van Harinxma thoe Slooten, de eerste eigenaar van het schip, maakte in de jaren dertig weinig gebruik meer van de Friso. Toen hij in desolate toestand in een schiphuis nabij de CCF (nu Friesland Campina) in Leeuwarden lag, werd hij in 1937 verkocht aan de heren Hamstra in Weesp (oorspr. afkomstig uit Harlingen) en in 1939 onder de naam Lydianna feestelijk weer in gebruik genomen.
De Duitsers hadden belangstelling voor het schip en in 1943 werd het daarom opgeborgen in de werfloods van de gebr. Kok te Muiden. In deze loods ontstond op Goede Vrijdag 1944 een brand, waarbij het gehele voorschip van de boeier zwaar werd beschadigd. Het schip werd gerestaureerd en in 1947 overgedaan aan de heer J. S. van Mesdag te Hilversum, die het de naam Jean Bart gaf. Het gerucht ging tijdens een reünie van Friese ronde jachten dat het schip verkocht zou worden naar Frankrijk. De Koninklijke
Zeilvereniging “Oostergoo” en de Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel afd. Leeuwarden sloegen in 1953 de handen ineen om het schip voor Nederland te behouden. Toen kreeg het weer de naam Friso en sedert 1954 is de boeier in functie als Statenjacht.
De Friso is een van de bekendste ronde (platbodem) jachten in Nederland. Als enige van de twaalf Nederlandse provincies bezit Fryslân een eigen Statenjacht. Sinds enkele jaren gebruikt ook de provincie Utrecht enkele keren per jaar een statenjacht, een 17e-eeuwse replica die door een stichting wordt gecharterd.
Het Fries Film Archief is in bezit van een film van de bekende filmmaker Han de Vries, waarin de overdracht van De Friso aan de provincie Fryslân in 1954 werd vastgelegd. Hieronder kunt u de film bekijken.