Als ik het niet vastleg is het straks verdwenen
In Harlingen staat een huis dat wordt bewoond door een eigenzinnige amateurfilmer en kunstenaar. Dit huis, dat eerder lijkt op een museum, staat vol met levensechte portretten van de koninklijke familie, miniatuurpaleizen en oude filmprojectoren. Daarnaast bezit deze filmer ook nog eens de grootste, persoonlijke amateurfilm-collectie van Friesland. Van 8mm tot digitaal, met opnames van vrijwel alle culturele uitspattingen en gebeurtenissen van de afgelopen veertig jaar. Deze collectie ontleent zijn bestaansrecht aan slechts één doel: het moment vastleggen voordat het verdwenen is. De naam van deze bijzondere filmer is Jacob Roorda.
Jacob was altijd al een zeer creatief persoon. Als leerling van de Kunstnijverheidsschool in Leeuwarden heeft hij veel technieken geleerd die hij daarna toepaste in zijn schilder- en handvaardigheidskunst. Daarnaast volgde Jakob verschillende creatieve opleidingen, waaronder creatieve handvaardigheid en een schildersopleiding. Toch heeft hij zich veel dingen zelf moeten aanleren. Hij is een echte autodidact. Dit geldt ook voor zijn liefde voor het medium film. In 1965 kocht hij zijn eerste single 8 camera en begon zijn familie vast te leggen. En vanaf 1973 sloeg dat over naar het registreren van de Harlinger Visserijdagen, waar hij tot op de dag van vandaag opnames maakt. Hierna volgden films over de Zeskamp en het Leger des Heils.
Pas toen de video zijn intrede deed, ging Jakob helemaal los. Hij maakte o.a. video-opnames bij zijn werk als creatief therapeut bij het Bonifatiusziekenhuis (later: MCL Noord). Daar zette hij zijn camera vaak in om te laten zien hoe het veranderde van een groot ziekenhuis tot een overbodig hospitaal. Daarnaast was Jakob te vinden bij elk groot cultureel evenement en grote veranderingen in het culturele landschap. Zo was hij vaak bij de Heamieldagen in Bolsward, registreerde hij de verbouwing van de Westerkerk tot theater Romein in Leeuwarden, de opening van het nieuwe Jopie Huismanmuseum in Workum, en de afbraak plus de nieuwbouw van de Leeuwarder schouwburg De Harmonie in de jaren ‘90. Ook nu staat hij nog steeds vooraan als het gaat om evenementen en actualiteit in de provincie. Zo was hij twee jaar geleden getuige van het moment dat Leeuwarden de titel Culturele hoofdstad 2018 kreeg. En dit jaar stond hij opeens oog in oog met een op hol geslagen paard tijdens de Visserijdagen in Harlingen. Jakob stond midden in de gebeurtenis en probeerde het zo goed en zo kwaad als het ging vast te leggen zonder respectloos te zijn.
In al zijn werk toont Roorda zich een echte cameraman. Registreren is voor hem belangrijker dan regisseren. Hij interacteert niet met zijn omgeving en is vaak onopvallend aanwezig bij belangrijke evenementen. De opnames worden door de tijd heen steeds professioneler. Hij leerde alle tips en tricks door goed naar zijn favoriete tv-programmas te kijken en te snappen waarom het ene shot werkt en het andere niet. Ook al zijn de opnames intuïtiever geschoten dan een professional zou doen, toch heeft Jakob inmiddels een vrij groot pallet aan techniek om goeie shots te kunnen maken.
Een deel van zijn onmetelijke videocollectie ligt inmiddels bij het Fries Film Archief. Deze banden zijn digitaal gemaakt en geven een goede impressie van zijn kunnen en laten tegelijkertijd zien wat een schat aan informatie hij na vijftig jaar heeft vastgelegd. Zijn verzameldrift om alles te willen vastleggen is ongekend. De enige verklaring die hij er zelf aan kan geven, is dat de momenten die hij geprobeerd heeft vast te leggen niet meer terug komen. Je kunt het maar één keer vangen. Daarna is het verdwenen.
Robert Kalverda, medewerker Fries Film Archief, 2015