BEVRIJDING HEERENVEEN (DETAILBESCHRIJVING)

George Pothaar heeft een uitgebreid verslag gefilmd van de bevrijding in zijn woonplaats Heerenveen. De onderstaande beschrijving is gemaakt met hulp van de heer Bakker uit Heerenveen. Hij heeft onderzoek gedaan naar het verzet aldaar en herkende meerdere verzetsleden in deze film.

“Bevrijdingsflitsen uit Heerenveen”.

Een poster met daarop “Free Holland welcomes the soldiers of the allies”. Een foto met drie kinderen en daarnaast een afbeelding van een vredesduif. De proclamatie van koningin Wilhelmina. Uitgelaten mensen klappen en zwaaien naar de camera. Er rijden verschillende vrachtvoertuigen over de Fok in Heerenveen.

Pieter van Staveren

“De NBS arresteert de NSB”. Leden van de NBS lopen gewapend met de gearresteerde NSB’ers over het Gemeenteplein, onder toeziend oog van een grote menigte. Op 2:08 is Atze Bergsma te zien, de man met de bril. Hij was districtcommandant van District III. zijn schuilnaam in het verzet was Nico en in het dagelijks leven wat hij schoolmeester. Naast hem staat Wiebe de Jong (Hessel), hij was adjudant districtcommandant van District III. Hij was adjunct zuiveldirecteur. De leden van de NSB worden naar Oenemastate gebracht, dat destijds het gemeentehuis was. Op 2:59 staat Dirk de Bruin naast “Nico”. De Bruin was districtoperatieleider van District III. Hij was onderofficier bij de Koninklijke Marine. Enkele ramen van het gebouw zijn kapot. Een arrestant wordt naar het gebouw gebracht op een kar die wordt getrokken door een paard. Het regent, veel mensen hebben een paraplu bij zich. Mensen lopen gearmd met geallieerde soldaten. Op 3:45 is Pieter van Staveren te zien. Hij was dienstplichtige korporaal, maar werd in mei 1940 per abuis in zijn rug geschoten. Hij raakte hierdoor verlamd en maakte gebruik van een invalidewagen. Deze wagen werd ook voor verzetsdoeleinden gebruikt zoals het smokkelen goederen als wapens. Een vrouw deelt koffie uit aan de mannen van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten. Er worden nog steeds mensen onder bedreiging van geweren en pistolen afgevoerd. Mensen dansen in een kring rond een paard en wagen met een Nederlandse vlag erop. Mensen zitten op de kar en zwaaien met de vlag naar de camera. Verschillende mensen kijken naar de camera. Een close-up van mevrouw Pothaar en een geallieerde.

“Twee zwarte handelaren”. Mannen zijn gearresteerd en lopen over straat. Van een van de mannen wordt het hoofddeksel van zijn hoofd geslagen.

“Moffenmeiden”, de vrouwen zitten op een kar die wordt getrokken door een paard.

Een bord met “Voor Joden verboden”, over “Joden” plakt iemand een briefje met “NSB’ers”.

“Vis je geweer maar op”

Een man wordt gedwongen om zijn geweer uit de sloot te vissen. Hij staat op blote voeten en wordt omringd door mensen.

Op de deur van een tandartspraktijk hangt een briefje waarop wordt vermeld dat de praktijk gesloten is vanwege de bevrijding.

Twee jongens staan bij een kapotte brug, deze was voor de tram. Ook is er een huis te zien dat een paar ramen mist. Verder straatbeelden.

Mevrouw Pothaar staat in de tuin, ze toont een poster met “Free Holland welcomes the soldiers of the allies”. Ze plukt bloemen.

Mensen zitten in een huiskamer met soldaten uit Canada, ze roken en drinken en maken plezier. Buiten maakt een Canadees vliegtuigjes met drie jongens. Vervolgend gooien ze met de vliegtuigjes.

Twee militairen komen in beeld, een van hen heeft veren op zijn baret. Mensen lopen over het terrein bij de Hervormde Kerk. Een optocht met doedelzakken. Mevrouw Pothaar poseert bij een legervoertuig.

Mevrouw Pothaar poseert met een soldaat, daarna lopen ze gearmd weg.

Meneer en mevrouw Pothaar zitten met een van hun zoons en twee Canadese soldaten aan tafel. Ze drinken een borrel. De hulp in de huishouding staat naast de tafel en heeft ook een glas in haar hand en toost mee.

Het is wat later op de avond, mensen vieren feest. Mensen roeren in pannen. Iemand zet een plaat op. Mensen gaan dansen.

De twee zoons uit het gezin Pothaar spelen met de hond. Ze dragen uniformen en salueren de camera. Daarna rennen ze weg met de hond.

Mevrouw Pothaar zit te breien. Haar zoons zitten bij haar aan tafel. Op de tafel staat een afbeelding met “ons vrije Nederland”.

Mevrouw Pothaar voert een telefoongesprek. Vervolgens is ze met twee andere vrouwen te zien. Er flitsen lichten en ze wijzen en lachen naar iets. Er zijn vlammen te zien. Dan is mevrouw weer aan het bellen, er lopen tranen over haar wangen.

Een vrouw werkt haar lippenstift bij en draait zich om naar de camera.

De twee jongens zitten op de grond bij de radiator. De hond zit tussen ze in en krijgt brokjes.

De zoons spelen op het gras in de tuin met de hond. Ook proberen ze de hond trucjes te leren.

Twee oudere mannen en twee oudere vrouwen komen de tuin in lopen. Ze nemen plaats op een terras waar mevrouw Pothaar net wat te drinken neerzet.

Mevrouw Pothaar loopt gearmd met een man door de tuin. Ze nemen plaats op een terras.

Pasgeboren puppy’s in de tuin.

Een man in uniform staat op de Oude Koemarkt en maakt gebaren. Langs de kant staat veel publiek. Er rijden verschillende legervoertuigen voorbij.

Er wordt gefilmd vanuit een raam op een bovenverdieping aan de Dracht. Een man loopt op straat langs een winkel van Wouda’s Zaden met zijn handen omhoog, hij wordt gevolgd door iemand met een geweer. Er rijden vrachtvoertuigen en motoren voorbij. Een soldaat op een motor voert een gesprek met mevrouw Pothaar en haar zoons.

“De NSB-burgemeester”, te zien is een man in pak die beton van het betonijzer staat te slaan. Heerenveen kreeg pas aan het eind van de oorlog een NSB-burgemeester, Geert Doris Pater. Kort het brugwachtershokje aan de Dracht.

Tanks rijden door een straat, een close-up van de rupsbanden.

In een straat hangen de vlaggen halfstok, ook op de toren van Crackstate, dat in de oorlog als gevangenis diende. Een rouwstoet met geestelijken, misdienaars en militairen. Op 18:01 Tjerk Elgersma (schuilnaam: Jelke), gevechtscommandant District III. Een rouwkoets getrokken door twee paarden. Dit is onderdeel van de uitvaart van verzetsstrijder Jan Kruis.

“De BS-er v.d. Laan sneuvelde”. Verschillende vlaggen hangen halfstok. De kist met het lichaam wordt vanuit de Gereformeerde kerk naar de rouwkoets gedragen. Erachter volgen mensen met kransen en militairen met geweren om hun schouders. De rouwstoet gaat door de straten van Heerenveen en trekt veel publiek. Op 18:48 Diedrich Janssen, groepscommandants 2de sectie District III. De stoet komt aan op de begraafplaats, ook hier is veel publiek aanwezig. De kist hangt boven het graf en is bedekt met bloemen. Op 19:47, de bij tweede boom van links staat Jelle van der Velde, groepscommandants 2de sectie District III. Er worden saluutschoten gelost, vooraan staat Roelof Oostra, lid van de NBS. Een man houdt een toespraak.

Jan Kruis overleed op 14 april 1945, de voorlaatste dag van de bevrijding van Heerenveen, in een rechtstreeks duel met de zich terugtrekkende soldaten van de Duitse Luftwaffe.

(Bron: Wikipedia)

Sieger van der Laan was commandant van een BS-gevechtsgroep die op 14 april 1945 contact maakte met de Canadese bevrijdingstroepen. Hij reed mee op een Canadese tank toen ze uit de richting van Tijnje werden beschoten door de Duitsers. De Canadezen beantwoordden het vuur, waarna de Duitsers met witte vlaggen en hun handen omhoog uit de langs de weg aangelegde eenmansgaten tevoorschijn kropen. Bij de overgave fungeerde Van der Laan als tolk. Plotseling trok de Duitse commandant zijn nog niet afgenomen wapen uit de holster en schoot Van der Laan dood. Zowel de dader als de andere Duitsers werden meteen gedood door de Canadezen.

(Bron: www.wo2slachtoffers.nl)

Mensen fietsen langs op een tandemfiets. Mevrouw Pothaar staat met een andere vrouw langs de kant van de weg. Er zijn verwoeste gebouwen te zien en bergen puin te zien. De vrouwen bekijken de schade. Tussen het puin ligt een autowrak.

Een weiland met wrakstukken. Mevrouw Pothaar en een paar anderen bekijken de brokstukken.

De ingang van een begraafplaats, waarschijnlijk de Oude Begraafplaats in Heerenveen. Er staat een groot houten kruis met de tekst “Ter nagedachtenis aan hen die vielen voor het vaderland, 10-15 mei 1940”. Bij het monument wappert een Nederlandse vlag en er liggen kransen.

Mevrouw Pothaar loopt met een man en een vrouw om een huis. Ze gaan naar binnen en gaan zitten.

De Maple Leaf Brug, een noodbrug of baileybrug over de IJssel bij Zwolle, deze is gebouwd door het 1ste Canadese leger. Een pijl bij de brug wijst naar Hull North. Er rijden auto’s over de brug. Links is de verwoeste IJsselbrug te zien. Rechts in de verte is ook een brug opgeblazen.